Od czego zależy wysokość alimentów na dziecko

Zgodnie z art. 135 § 1 krio Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Ponadto zgodnie § 2 powyższego przepisu wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Jak wynika z powyższego przepisu wysokość alimentów na rzecz dziecka jest uzależniona od trzech czynników:

• usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, czyli dziecka
• możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, czyli ojca lub matki
• osobistych starań zobowiązanego czyli rodzica o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego

Dlatego pamiętaj, abyś w pozwie o alimenty jak najdokładniej opisał powyższe okoliczności.

Usprawiedliwione potrzeby

Sąd orzeka o wysokości alimentów biorąc pod uwagę usprawiedliwione potrzeby dziecka. Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokajane, wyznacza treść art. 96 krio. Zgodnie z tym przepisem rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.

Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane na podstawie wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska i wielu okoliczności każdego konkretnego przypadku. Z pewnością do usprawiedliwionych potrzeb małoletniego będą należały koszty: wyżywienia, mieszkania, środków higieny, odzieży, edukacji, leczenia, odpłatnych zajęć pozalekcyjnych, rozrywki (kino, teatr, sale zabaw, muzea), wypoczynku. Oczywiście wyjście poza wyżej wymieniony krąg potrzeb jest jak najbardziej możliwy, a czasami nawet uzasadniony. Dziecko, które wykazuje uzdolnienia w pewnych dziedzinach musi mieć możliwość rozwijania swoich talentów, które z pewnością w przyszłości zaowocują stosownym dorobkiem dla społeczeństwa np. talent muzyczny czy taneczny.

Najlepiej, jeśli w powie o alimenty każdą grupę wydatków podzielisz na podrozdziały i szczegółowo opiszesz. Dla przykładu podaję trzy grupy wydatków:

• koszty wyżywienia;
• koszty mieszkania;
• koszty wypoczynku

Ad. koszty wyżywienia

Wpisz tutaj miesięczny koszt wyżywienia dziecka i wskaż dokumenty, które to potwierdzają np. imienne faktury, rachunki, paragony. Pamiętaj, że w przypadku paragonów i rachunków powinieneś dołączyć dowód potwierdzający, iż to ty dokonałeś zakupu przedmiotowych produktów, dlatego załącz potwierdzenie dokonania transakcji z twojej karty.

Ad. koszty mieszkania

Tutaj powinieneś wskazać jaki jest udział dziecka w opłatach za mieszkanie i media. Jeżeli jesteś matką i mieszkasz jedynie z dzieckiem, to jego udział we wszelkich opłatach będzie wynosił połowę. Jeżeli płacisz za czynsz np. 1400 zł , to udział małoletniego będzie wynosił 700 zł. Dodatkowo, jeśli ponosisz opłaty za media (prąd, gaz, woda, wywóz śmierci) to każdą opłatę również musisz podzielić przez 2 osoby i wtedy otrzymasz sumę, jaką stanowi udział małoletniego w opłatach.

Przykład :

• 1/2 opłaty za najem - całość opłaty to 1400 zł miesięcznie, z czego 1/2 to 700 zł miesięcznie
• 1/2 opłaty za energię elektryczną - całość opłaty wynosi 100 złotych miesięcznie, z czego 1/2 to 50 zł miesięcznie;
• 1/2 opłaty za telewizję, Internet oraz telefon stacjonarny - całość opłaty wynosi około 100 zł miesięcznie, z czego 1/2 to 50 zł miesięcznie;
• 1/2 opłaty za wodę, wywóz śmieci - całość opłaty to 80 zł miesięcznie, z czego 1/2 to 40 zł miesięcznie.

Łączny udział małoletniego w kosztach mieszkania wynosi zatem 840 zł miesięcznie

Ad. Koszty wypoczynku

Z kolei, jeśli uzasadnisz koszty związane z wypoczynkiem i przykładowo wskazujesz, że wakacje letnie uprawnionego wynoszą 2.000 zł, a zimowe 1.600 zł wtedy powinieneś te koszty zsumować i podzielić przez 12 miesięcy, aby wyliczyć miesięczny koszt wypoczynku [(2000 + 1600) : 12 = 300 zł miesięcznie].

Pamiętaj, że Sąd, ustalając wysokość alimentów na rzecz dziecka będzie brał pod uwagę tylko obecne potrzeby uprawnionego. Sąd nie może uwzględniać kosztów, które są przewidywane w przyszłości np. opłaty za studia. W takim przypadku, zasadny będzie pozew o podwyższenie już zasądzonych alimentów. Jednakże w sytuacji gdy np. małoletnie dziecko wymaga zajęć korekcyjnych na basenie, a matka przedstawi Sądowi zaświadczenie lekarskie o konieczności podjęcia takich zajęć, będzie to usprawiedliwiona potrzeba dziecka, którą Sąd uwzględni przy wysokości zasądzanych alimentów.

Musisz również pamiętać, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami, i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. To znaczy, że rodzice są zobowiązani zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich żyją sami (tzn. dzieci powinny mieć podobny standard życia, na jakim żyją ich rodzice).

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego

Drugą przesłanką, od której będzie zależeć wysokość alimentów, są możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Przez to pojęcie należy rozumieć nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane przez zobowiązanego, ale zarobki i dochody, które osoba zobowiązana powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych (wyrok SN z 9 stycznia 1959 rok, III Cr 212.58). Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych pracuje na pół etatu, dorywczo lub np. nie wykonuje dobrze płatnego zawodu wyuczonego. W takich przypadkach, przy zasądzaniu alimentów Sąd nie bierze pod uwagę faktycznego wynagrodzenia za pracę pozwanego, ale zarobki jakie by uzyskiwał, gdyby dołożył należytej staranności i podjął stosowne zatrudnienie. Osoba zobowiązana do świadczeń alimentacyjnych powinna w pełni wykorzystywać swe siły, kwalifikacje w celu uzyskiwania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb dziecka.

Przykład: Wykwalifikowany tłumacz języka francuskiego podjął pracę za minimalne wynagrodzenie krajowe w celu uniknięcia uregulowania obowiązku alimentacyjnego wobec swojego syna. Sąd, zasądzając alimenty weźmie pod uwagę wynagrodzenie jakie mógłby uzyskiwać jako tłumacz języka francuskiego, a nie wynagrodzenie jakie faktycznie otrzymuje.

Należy również pamiętać, że oceniając możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do alimentacji należy wziąć pod uwagę uzupełniające składniki wynagrodzenia, takie jak: premie, prowizje i inne dodatki do płac. Z kolei, jeżeli wysokość zarobków jest zmienna, bierze się pod uwagę przeciętne zarobki z dłuższego czasu np. roku. Sąd bierze pod uwagę również inne dochody uzyskiwane przez zobowiązanego do świadczeń - np. z umowy o dzieło, zlecenia, prac dorywczych, stypendium, renty, emerytury czy zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Opisując możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej do świadczeń alimentacyjnych powinieneś określić je kwotowo, uwzględniając wszelkie zarobki, dochody, jakie pozwany osiąga miesięcznie.

Pamiętaj, że w pozwie o alimenty powinieneś wnieść również o zobowiązanie przez Sąd pozwanego do przedstawienia dokumentu zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, a także zeznania podatkowego na okoliczność ustalenia możliwości zarobkowych pozwanego.

Przy ocenie możliwości majątkowych Sąd bierze pod uwagę dochody, jakie zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych mógłby osiągnąć przy stosowaniu zasad prawidłowej gospodarki.

Przykład: zobowiązany do alimentacji jest właścicielem dwóch nieruchomości, których nie wynajmuje. Sąd w takim przypadku, oceniając możliwości majątkowe, uwzględni dochód, jaki zobowiązany do alimentacji uzyskałby, gdyby wynajmował mieszkania.

Pamiętaj, żeby wskazać również jaki majątek posiada zobowiązany do alimentacji. Wskaż, jakich nieruchomości, ruchomości (np. samochód) pozwany jest właścicielem, w jakich bankach posiada konta czy lokaty oszczędnościowe i na jaką kwotę.

Warto podkreślić, że nie można wymagać od rodzica naruszenia majątku przez zbycie substancji majątkowej, takiej jak gospodarstwo rolne, warsztat rzemieślniczy czy też inny zakład usługowy, jeżeli stanowią one źródło utrzymania rodziny (uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86). Uwzględnienie roszczenia dziecka nie może prowadzić do sytuacji, w której zobowiązany do alimentacji znajdzie się w niedostatku i zostanie pozbawiony elementarnych potrzeb życiowych takich jak: mieszkanie, dom, sprzęt gospodarstwa domowego. Dlatego w zasadzie, zobowiązany do alimentacji nie ma obowiązku zbycia np. mieszkania, w którym zamieszkuje. Jednakże, w sytuacji gdy zobowiązany do świadczenia alimentacyjnego mieszka w mieszkaniu o wysokim standardzie i metrażu, które przewyższa jego potrzeby i jednocześnie osiąga mały dochód, który powoduje, iż musi zaciągać pożyczki - takie zachowanie należy uznać, za życie ponad stan, którego następstwem jest niemożność zapewnienia dziecku środków utrzymania. W takiej sytuacji zobowiązany do alimentacji powinien sprzedać mieszkanie lub zamienić na mniejsze i o niższym standardzie, aby móc płacić alimenty na rzecz dziecka.

Możliwe jest zbycie innych przedmiotów, które nie mają charakteru produkcyjnego np. biżuterii, dzieła sztuki.

Osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka

Istnieją dwie możliwości zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego - albo w formie pieniężnej, albo w naturze. W tym ostatnim wypadku zgodnie z art. 135 § 2 krio świadczenie alimentacyjne polega na osobistych staraniach o utrzymanie lub wychowanie uprawnionego. W praktyce, chodzi tu o sytuację, gdy:

• rodzice uprawnionego mieszkają oddzielnie, i dziecko pozostaje pod opieką wyłącznie matki, a ojciec nie ma żadnych kontaktów z dzieckiem. W takiej sytuacji ciężar dostarczenia środków materialnych na utrzymanie dziecka powinien ponieść wyłącznie ojciec.
• rodzice uprawnionego mieszkają oddzielnie i sprawują opiekę naprzemienną nad dzieckiem. W takim przypadku, co do zasady każde z rodziców w ramach sprawowania pieczy nad dzieckiem ponosi ciężar dostarczania dziecku środków materialnych, więc każdy z rodziców w równym stopniu powinien ponosić obowiązek alimentacyjny. Jednakże, gdy istnieje duża dysproporcja pomiędzy uzyskiwanymi dochodami rodziców, rodzic który osiąga znacznie większe dochody powinien w większym stopniu ponosić koszty związane z utrzymaniem dziecka.

Przykład: potrzeby dziecka wynoszą 2.000 miesięcznie. Ojciec zarabia 12 tys miesięcznie, a matka 3 tys. miesięcznie. W takim przypadku udział ojca w alimentach powinien wynosić 1.500 zł ( 3/4 z 2.000 = 1.500 zł), a matki 500 zł ( 1/4 z 2.000 = 500 zł)

• Rodzice uprawnionego mieszkają oddzielnie, mają zbliżone możliwości zarobkowe i majątkowe, a pieczę nad dzieckiem w większym stopniu sprawuje matka np. 3 tygodnie w miesiącu, a ojciec np. 1 tydzień w miesiącu. W takiej sytuacji zakres zasądzonych alimentów powinien zależeć od zakresu sprawowanej opieki. Ojciec powinien w tym przypadku pokryć 3/4 usprawiedliwionych potrzeb dziecka.

Przykład: potrzeby małoletniego wynoszą 2.000 miesięcznie. Matka sprawuję pieczę nad dzieckiem w wymiarze 3 tyg miesięcznie, a ojciec 1 tydzień miesięcznie. Udział ojca w kosztach utrzymania dziecka powinien wynieść w takim przypadku 1.500 zł ( 3/4 z 2.000 = 1.500 zł), a matki 500 zł ( 1/4 z 2.000 = 500 zł) .

Podsumowując, im większe wykażesz usprawiedliwione potrzeby dziecka i możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji, a także to ty jesteś osobą, która w głównej mierze sprawuje pieczę nad dzieckiem, tym większe Sąd zasądzi alimenty na rzecz dziecka.